STH Dalışlarının Genel Nitelikleri
STH çalışmalarının en önemli odak noktası olarak ön plana çıkan sualtı temizliği temelde örnekleme ve envanter kaydı yoluyla veritabanı oluşturmak üzere yapılmaktadır. Ayrıca proje bazında da (STH Harem Sahili Temizlik, Rehabilitasyon ve Koruma Projesi, Akdeniz’de Başka Kaş Yok! Deniz Festivali gibi) komple temizlik çalışmaları söz konusu olabilmektedir.
Sualtı ekiplerinde yer almak isteyen gönüllülerin;
- Etkinlik Hazırlık Toplantısına ve Dalış Hazırlık Toplantısı’na katılmış olmaları,
- Her dalış için deklare edilen asgari dalış seviyesini belgeler nitelikte ve geçerli sertifika sahibi olmaları ve ibraz etmeleri gerekmektedir.
Dalış Noktası Risk Değerlendirmesi
STH dalışları kısıtlı görüş, deniz trafiği, akıntı, düşük sıcaklık gibi zorlayıcı koşullar altında gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle STH sualtı ekiplerinde yer alan gönüllülerin göz önünde bulundurması gereken bazı koşullar söz konusudur.
Etkinlik düzenlenen noktalar STH açısından 3 ayrı risk grubunda değerlendirilmektedir.
I. Grup:
- Yüksek risk içeren Eminönü, Karaköy vb. dalış alanlarıdır.
- Sualtı ekipleri başvurular arasından Yönetim Kurulu tarafından yapılan değerlendirme sonucu belirlenir.
- Hayalet ağlar ve kayıp av takımları, batıklar, büyük/ağır materyaller vb. özel çalışma koşulları gerektiren alanlar yine bu grupta değerlendirilir.
II. Grup:
- Risk içeren dalış alanlarıdır. (Harem, Kadıköy vb.)
- Sualtı ekipleri için söz konusu noktanın özellikleri göz önünde bulundurularak asgari yeterlilik seviyesi belirlenerek sertifika ve dalış sayısı kısıtlaması uygulanır.
III. Grup:
- Ortam ve çevre koşullarının uygun olduğu (Caddebostan, Suadiye vb.) noktalardır.
- Sertifika ve dalış sayısı dışında asgari seviye koşutu uygulanmaz.
- Dalış sayısı 20’den az olan gönüllüler çalışmalar boyunca özel gözetim altında tutulur.
Genel Planlama İlkeleri
Dalış Öncesi:
- Tedbir amaçlı ambulans ve paramedik ekip STH Acil Durum Ekibi ile koordineli olarak yerini almadıkça dalışa izin verilmez.
- Tüm STH dalışlarında dalış eşi sistemi esastır.
- Etkinlik noktasında yapılan ve dalış planının aktarılacağı dalış öncesi toplantısına katılmak zorunludur. Aksi durumda dalışa izin verilemez.
- Sualtı ekiplerinde yer alacak her gönüllü muvvaffakiyet belgesini okumak ve imzalamak durumundadır. Aksi durumda dalışa izin verilemez.
- Etkinlik noktalarına göre asgari sertifika seviyeleri belirlenmektedir. Belirlenen seviyenin altında sertifikaya sahip olan gönüllülerin dalış sayılarına ve tecrübelerine bakılmaksızın dalışına izin verilemez.
- Her etkinlikte etkinlik noktasına göre acil durum senaryoları ve planları Acil Durum Ekibi tarafından hazırlanır ve dalış amiri, paramedik ekip ve kurtarma dalgıcı ile paylaşılır.
- Dalışlara ilişkin her türlü yetki ve sorumluluk dalış amirindedir.
Dalış Planı:
- Tüm etkinlik noktalarında dalış planı keşif çalışması sonrası hazırlanır.
- Dalıcı sayısı etkinlik noktasının özelliklerine göre belirlenir.
- Dalışların tekne veya kıyı dalışı olması etkinlik noktasına ve imkanlara göre belirlenir.
- Dalış planı ve ortam koşulları etkinlik öncesi hazırlık toplantısında gönüllülere detaylı olarak aktarılır.
- Kış dalışlarında maksimum süre 20 dakikadır.
- Dalış grupları, grup liderleri ve dalış eşleri etkinlik noktasına ve dalıcıların seviyelerine göre dalış amiri tarafından belirlenir.
- Her dalıcı çiftine sadece bir çuval verilmekte ve birlikte çalışmaları gerekmektedir.
- Etkinlik noktasına göre ya normal çuvallar ya da kılavuz ipiyle kıyıdan izlenebilen çuvallar kullanılmaktadır.
- Sualtı kornası, shaker vb sesli iletişim aracı bulundurulması zorunludur.
Dalış Ekipmanları:
- Bozuk veya eksik ekipmanla dalışa izin verilemez.
- Ekipman eksikleri, gönüllüler tarafından doldurulan katılım formunda belirtilmesi durumunda STH tarafından tedarik edilmektedir. (Özellikle elbise ve patik gibi ekipmanların tedarikinde aksaklıklar olabilmektedir.)
- Gerekli görülen noktalarda bir takım ilave donanımlar (korna, shaker, fener, bıçak vb) zorunlu olup aksi takdirde dalışa izin verilemez.
- Temizlik çalışması için gerekli donanım STH tarafından tedarik edilmektedir.
- Spesifik çalışmalar için gerekli ekipman (ağır parçalar, ağlar vb.) STH tarafından tedarik edilmektedir.
- Özellikle temizlik ekiplerinde yer alan dalıcılar için STH tarafından tedarik edilen kalın iş eldivenlerini kullanmaları önerilir.
- Kış aylarında yapılan dalışlarda su sıcaklığı 6 -12 C derece arasında değişmektedir. Dolayısıyla mümkünse kuru elbise, değilse normal elbiseye ilave olarak içlik tavsiye edilir.
Sualtı Çalışma İlkeleri
Genel İlkeler
- STH dalışlarında yüzerliğiniz en önemli donanımınızdır. Bir çok noktada görüş dip ile temas edildiği anda yitirilmektedir. Bu nedenle tutarlı bir yüzerlik ve mümkün olduğunca sualtı tabanı ile teması önlemek için paletler yukarıda kalacak şekilde baş aşağı pozisyonda çalışılması gerekmektedir.
- Hedef olabildiğince dikkatli ve yavaş çalışılmasıdır.
- Dalış boyunca, toplanan çöplerin ağırlaşması yüzerlik kontrolünü sürekli ve önemli kılmaktadır.
- Kişisel ekipmanlar mutlaka emniyetli bir konumda olmalı, takılmamasına dikkat edilmelidir. Özellikle yedek hava kaynağınızın ve konsolunuzun sabitlenmiş olmasına özen gösteriniz.
- Çalışma boyunca ekosisteme zarar verilmemesine maksimum gayret harcanmalı, özellikle dolan çuvalların sürüklenmemesine dikkat edilmelidir. Temizlik çalışmasını yaparken bu detay da düşünülerek gerektiğinde çuvalın tamamen dolması beklenmemelidir. Özellikle kılavuzlu çuvallar kullanılırken mutlaka çuvala refakat edilerek tabanla temasının minimuma indirilmesi sağlanmalıdır.
- Kesici ve delici nesneler güvenlilik açısından farklı bir çuval vb. ile toplanmalı ve taşınması sırasında bedeninize ve ekipmanınıza zarar vermemesine dikkat edilmelidir.
- Hiçbir zaman araba lastiği ve akü gibi ağır nesneleri tek başınıza kaldırmayı denemeyiniz.
- Denge yeleğinizi (BCD) ağır nesneleri kaldırmak için kullanmayınız.
Öncelikli Olarak Toplanacak Materyaller:
- Plastikler, özellikle plastik poşet ve ambalajlar
- Tekstil ürünleri, çuval vb.
- Balık ağları, misinalar, ve tuzaklar
- Piller, araba aküleri, üzerinde yaşam olmayan şişeler ve teneke kutular
- Sigara izmaritleri ve şişe kapakları
- Metal aksamlar
Kesinlikle Çıkartılmaması Gereken Materyaller:
- Her türlü silah, mühimmat ya da kriminal şüphe uyandıran nesneler kesinlikle çıkartılmamalı, dokunulmamalı, bulunduğu alana müdahale edilmemeli ve emniyet birimlerine bilgi verilmek üzere markalanmalıdır.
- Gerekliliğinden emin olunmadıkça deniz yaşamı ile örtülmüş nesneler çıkartılmamalıdır. Bu gibi durumlarda mümkünse nesneyi markalayınız.
- Tehlikeli olabileceğini düşündüğünüz hiçbir materyali almayınız. Mümkünse yerini markalayınız.
- İçersinde zehirli maddeler olabileceğinden şüphelendiğiniz materyalleri mutlaka bırakınız. Mümkünse yerini markalayınız.
Çıkartılacak Materyallerin Kontrolü:
- Çıkartılacak her nesnenin içerisinde canlı olup olmadığını kontrol ediniz.
- Çıkartılması gerekli materyallerin çevresindeki organizmaları temizleyiniz.
- Çıkartmaya çalıştığınız nesnenin dalış deneyiminizle örtüştüğünden, risk oluşturmayacağından emin olun.
Özel Çalışmalar
Sualtı Atık İstasyonları Kullanımı
- Özel çalışma gerektiren alanlarda sualtı atık istasyonları kullanılabilir.
- İstasyonların kullanıldığı alanlarda dalış planına dair gerekli bilgilendirme dalış amiri tarafından dalıcılara detaylı olarak aktarılır.
- Sualtı katı atık istasyonları çıkartılırken suda çıkartma prosedüründen sorumlu dalıcı dışında dalıcı bulunamaz.
Hayalet Ağlar ve Kayıp Av Takımları
Hayalet ağların çıkartılması sürecinde;
- Keşif dalışı yapılmaksızın temizlik çalışması yapılamaz.
- Ağların niteliğine uygun kaldırma ve sudan çıkartma teknikleri belirlenerek önce hazırlık ve temizlik çalışması gerçekleştirilir.
- Ağların canlı yaşamına etkisinin minimuma indirilmesi adına öncelikli olarak sualtında temizlenmesine özen gösterilir.
- Ağların taşınması/çıkartılması için kullanılacak yüzdürücü balonlar vs için dalıcılar kendi hava kaynaklarını kullanamazlar. Yüzeyden besleme imkanı bulunmayan durumlarda gerekli sayıda hava kaynağı sualtında hazır bulundurulur.
- Operasyona katılacak dalıcı sayısı ihtiyaca bağlı olarak dalış amiri tarafından belirlenir.
- Çıkartılma aşamasında sadece görevli dalıcı(lar) suda kalabilir.
- Sualtı kornası, shaker vb sesli iletişim aracı bulundurulması zorunludur.
Olta, misina vb kayıp av takımlarının çıkartılması sürecinde;
- Dalıcıların makas, bıçak vb kesici aracı olmaksızın dalış yapmasına izin verilmez.
- Dalıcıların olası misina, halat vb materyalleri sarmaları için mutlaka harici bir düzenek kullanmaları esastır. Hiçbir dalıcı kendi bedeni, kendi uzuvları üzerine sararak misina, halat vb toplamasına izin verilmez.
- Sualtı kornası, shaker vb sesli iletişim aracı bulundurulması zorunludur.
- Dalıcılar o dalışta çıkartılması mümkün olmayan ya da başka bir dalışta çıkartılmasına karar verilen materyaller için markalama yapmak üzere gerekli düzeneği bulundurmak zorundadır.
- Oltaların yoğun olduğu çalışmalarda iğnelerin dalıcı ve ekipmanlara zarar vermemesi için özel düzenekler kullanılır.
- Misinaları çekerek kurtarmaya çalışmak etrafındaki ekosisteme zarar verebileceğinden bölümler halinde keserek çıkarınız.
Kamyon ve İş Makinesi Lastikleri (ÖTL)
- Büyük ölçekli ÖTL’lerin (ömrünü tamamlamış lastikler) çıkartılmadan önce sualtında temizlenmesine özen gösterilir.
- ÖTL’lerin deniz tabanındaki durumu değerlendirilerek ortama vereceği zarar kabul edilebilir düzeyde ise çıkartılır.
- Lokal kirlilik konsantrasyonuna maruz kalmış ÖTL’lerin öncelikle içerisindeki atık birikimi bertaraf edilir.
- ÖTL’ler çıkartılmadan önce harici bir hava kaynağı kullanılarak nötr yüzerlikli hale getirilir. Nötr yüzerlikli ÖTL kontrollü bir şekilde, devrilme riski gözetilerek yüzeye kadar taşınır.
- Liman takozu olarak kullanılan ÖTL’lerde yer alan montaj delikleri hava miktarını kontrol etmek üzere firar valfi olarak kullanılabilir. Yüzeye yaklaştıkça ÖTL’lerin aşırı yüzerlikli olmasının önüne bu şekilde geçilebilir.
- Yüzeye kadar getirilen ÖTL’ler görevli dalıcı tarafından vinç kancasına bağlanır ve görevli dalgıç güvenli bir alana geçtikten sonra çıkartma işlemine başlanır.
- Söz konusu ÖTL’ler içerisinde canlı kalmadığından emin olunması adına yüzeyde bir kez daha kontrol edilir.
- OTL’ler ilgili yönetmelik hükümleri gözetilerek, çıkartıldığında ÖTL’leri teslim alacak yetkili kurumun hazır bulunması sağlanır.
Dalış Sonrası:
Lütfen değerlendirme toplantısına katılarak;
- Dalışla ilgili genel gözlemlerinizi paylaşınız. Yaşanan bir takım aksaklıklar söz konusuysa dalış amirini bilgilendiriniz.
- Dalış esnasında edindiğiniz özel izlenimleri; çıkartılamayan bir materyal, ilginizi çeken bir oluşum vb. kişisel izlenimlerinizi paylaşınız.
- Değerlendirme toplantıları yoluyla oluşturulacak ikincil güvenlik mekanizmalarına katkıda bulununuz.
- Her değerlendirme toplantısı dalış amiri tarafından rapor haline getirilerek STH arşivine eklenmektedir.