Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi 2005 Ocak ayında kamuoyunun dikkatini sualtı ve deniz kirliliğine çekmek ve halkı bu konuda bilinçlendirmek üzere çıktığı yolda ilk yılını geride bıraktı. Geçen bir yıl içerisinde Üsküdar, Kadıköy, Ortaköy, Büyükada, Sedefadası, Heybeliada, Gölcük, Haliç ve Karaköy sahillerinde on bir dalış gerçekleştirdi.
Bir çok ilk ile birlikte yola çıkan Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi’nin en önemli çalışmalarından birini tüm etkinlik noktalarında oluşturulan “Envanter Listeleri” oluşturdu. Böylelikle ilk kez çeşitli lokalizasyonlara ait atık envanterleri kayıt altına alınarak önümüzdeki yıllarda karşılaştırma olanağı sağlayacak önemli bir veri tabanı oluşturuldu. Öyle ki her hangi bir zamanda bu noktalardan herhangi birinde yapılacak bir çalışma için artık baz alınabilecek bir veri tabanı mevcut.
Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi ile birlikte doğan “envanter” fikri, atıkların nicelik ve oran olarak kayıt altına alınmasının yanı sıra; kirliliğin kaynaklarına dair verdiği ipuçlarıyla geliştirilecek projeler için de önemli bir altyapı oluşturmaktadır. Lokasyonlara göre envanter listeleri incelendiğinde bu ifadenin önemi daha iyi anlaşılacaktır.
Ayrıca envanter listeleri farklı açılardan incelendiğinde söz konusu lokasyonların tüketim alışkanlıklarından, sosyoekonomik yapıları arasındaki farklılıklara kadar son derece değişik ip uçlarına ulaşmak mümkün olabilmekte. Örneğin, Üsküdar sahillerinde kısmet açmak, büyü bozmak vb gerekçelerle atılan asma kilitler, hayvan kemikleri, muskaların yerini Karaköy sahilinde olta balıkçılarının takılan zokaları, maket bıçakları ve sonsuz gibi görünen misina atıkları almakta. Ortaköy ve Harem sahillerindeki meşrubat atıkları bile marka açısından farklılık göstermekte.
Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi her etkinliğinin ardından elde edilen verileri içeren bir dosya hazırlamaktadır. Bu dosya sualtı video görüntüleri, sualtı fotoğrafları ve envanter listeleri ışığında yapılan tespitleri ve Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi’nin önerilerini içermekte olup yine bu çalışmanın merkezinde yine envanter listeleri yer almaktadır. Lokasyonlar bazında ele aldığımızda yaklaşım ve listelerin önemi daha iyi anlaşılacaktır.
Hava ve deniz koşullarının olumsuzluğu nedeniyle sualtı temizlik ekiplerinin çalışmaların efektif bulunmadığı durumlarda tespit ve önerilere yer verilmemektedir. Bu duruma, Ortaköy, Haliç ve Gölcük etkinlikleri son derece kısıtlı görüş koşulları ile örnek olarak gösterilebilir.
Sualtı temizlik ekiplerinin çalışmalarında belirlenen metot rasgele örneklemedir. Ekipler materyaller konusunda –çıkartılmayacak nesneler hariç- hiçbir şekilde yönlendirilmemektedir. Bu metotla daha sağlıklı bir örnekleme söz konusu olabilmekte, belli bir materyal türüne odaklanarak çeşitliliğin ve farklı ip uçlarının gözden kaçması önlenmektedir.
Envanter listelerinin değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulması gereken önemli bir diğer nokta ise atılan nesnelerin yanı sıra kaza eseri düşen nesnelerin de varolabilmesidir. Örneğin cep telefonu, fotoğraf makinesi vb bazı nesnelerin düşmüş olması ihtimali ön plana çıkmaktadır.
2005 yılı envanter çalışmalarını lokasyonlar bazında değerlendirmeden önce bazı makro verilere göz atmak, sualtındaki katı atık kirliliğinin, kaynaklarının ötesinde boyutlarının kavranması adına fikir verecektir.
8 Ocak Üsküdar, 20 Şubat Kadıköy, 3 Nisan Ortaköy, 23 Nisan Büyükada, 5 Haziran Ortaköy (Dünya Çevre Günü), 3 Temmuz Heybeliada, 17 Ağustos Gölcük, 17 Eylül Haliç, 27 Kasım Harem ve 24 Aralık Karaköy etkinliklerinde; 224 farklı başlık altında, 1606 parça envanter listeleri ile kayıt altına alınmıştır.
| Hammadde | Adet |
|---|---|
| Plastik | 403 |
| Cam | 508 |
| Metal | 327 |
| Ahşap | 24 |
| Porselen | 34 |
| Tekstil | 40 |
| *Hibrit | 218 |
| Kağıt | 24 |
| Diğer | 28 |
| Toplam | 1606 |
Daha öncede bahsedildiği üzere bu envanter çalışması bir çok açıdan değerlendirilebilir. Fakat lokasyon ve kirliliğin kaynağı bazında bakıldığında ortaya çıkan iki önemli nokta söz konusudur.
Altı tarafı denizlerle çevrili Türk insanının denizel kirlilik konusunda en önemli sorunu bilinçsizlik ve duyarsızlıktır. Fakat sualtı kirliliği konusunda daha da tehlikeli bir gerçek mevcut otorite boşluğu olarak ön plana çıkmaktadır. Yerel yönetimler başta olmak üzere tüm kurumların ellerindeki yetkileri istisnasız kullanması; denizleri kirletmenin dolandırıcılık, gasp vb bir “suç” teşkil ettiği gerçeğinin yerleştirilmesi, asgari bilincin oluşturulması adına kaçınılmaz bir gerekliliktir.
Unutulmaması gereken bir diğer önemli nokta bu uzun soluklu yolculukta sadece siyasi otoritelerin değil, sivil toplum örgütlerinden bireylere kadar, toplumu oluşturan tüm kesimlerin sorumlu olduğudur.
LOKASYONLAR BAZINDA STH 2005 YILI ENVANTER LİSTELERİ
8 Ocak 2005 – Üsküdar
Lokasyon: Şemsipaşa Camii, Motor İskelesi arası.
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| BETON SAKSI (80cmX200cm) | Diğer | 1 |
| CAM ŞİŞE | Cam | 85 |
| VAZO | Cam | 1 |
| MAŞA (METAL) | Metal | 2 |
| ÇAYDANLIK | Metal | 2 |
| ÇAY BARDAĞI | Cam | 3 |
| TV UZAKTAN KUMANDASI | Hibrit | 1 |
| EVYE (METAL) | Metal | 1 |
| BRIDGET JONES’S DIARY (2 cd) | Plastik | 1 |
| ŞİİR DEFTERİ (KİŞİSEL) | Diğer | 1 |
| YAĞ KUTUSU (METAL) | Metal | 1 |
| ÇEŞİTLİ METAL BORU | Metal | 8 |
| PASPAS | Tekstil | 2 |
| MEŞRUBAT KUTUSU | Metal | 76 |
| AYAKKABI (SOL AYAK) | Hibrit | 1 |
| NAZAR BONCUĞU | Cam | 1 |
| ÇEŞİTLİ TÜKENMEZ KALEM | Hibrit | 16 |
| PORSELEN TABAK | Seramik | 7 |
| EL ARABASI | Metal | 1 |
| PLASTİK TABAK | Plastik | 26 |
| KÜL TABLASI | Cam | 1 |
| TUZLUK | Cam | 1 |
| DEMLİK | Metal | 2 |
| ÇAY FİNCANI | Seramik | 1 |
| TV SEHPASI | Metal | 1 |
| ÇATAL (PLASTİK) | Plastik | 12 |
| KASET (MUAZZEZ ERSOY) | Hibrit | 1 |
| HARRY POTTER (KİTAP) | Diğer | 1 |
| ÇAKMAK | Hibrit | 1 |
| BOYA FIRÇASI | Hibrit | 2 |
| ÇEŞİTLİ PLASTİK BORU | Plastik | 2 |
| ÇEŞİTLİ PROFİL BORU | Metal | 3 |
| KOYUN ÇENESİ | Diğer | 1 |
| CAM ŞİŞE (BÜYÜ ŞİŞESİ?) | Cam | 1 |
| BALIK KEPÇESİ | Metal | 1 |
| KEVGİR (METAL) | Metal | 1 |
| Toplam | 269 |
Tespitler
8 Ocak 2005 Üsküdar etkinliği envanter sonuçlarına göre kirliliğin iki önemli kaynağı söz konusudur.
Birincisi, artık mevcut olmadıkları halde, Temmuz 2004’e kadar bu noktada yer alan restoran teknelerin atıkları başı çekmektedir. Temmuz 2004’te aynı noktaya yapılan dalışlardan edinilen izlenimler (kayıtlı veri mevcut değildir) en azından bu unsurun önünün kesildiğini göstermektedir. Bu konuda yerel yönetimine teşekkürü borç biliyoruz.
İkinci unsur ilkine göre daha önemli görünmektedir. Çünkü bölge halkının direkt sorumlu olduğunu göstermektedir. Şüphesiz çıkartılan materyaller arasında istem dışı denize düşenler de mevcuttur. Ancak bazı materyallerin oranı bölge halkının çevre kirliliği konusunda yeterli bilinç ve duyarlılığa sahip olmadığına dair ipuçları vermektedir. Yine aynı noktada yer alan çöp kutuları sayıca son derece yeterli görünmektedir. Bu da duyarsızlık ve bilinçsizlik konusundaki endişeyi desteklemektedir.
Ayrıca, sahilde mevcut beton saksılardan birinin etkinlik sırasında çıkartılmasından sadece bir gün sonra tekrar denize atılması ve daha sonra bu saksıların sayısının üçe çıkması, dahası yanlarına bir de bankın eklenmesi; bilinçsizlik ve duyarsızlığın yanı sıra bu noktada kasıtlı bir takım yaklaşımların ve otorite boşluğunun mevcudiyetine işaret etmektedir.
Öneriler
Öncelikle, Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi söz konusu saksılar gibi kasıtlı olarak atılmış materyaller için tarafınızdan yapılacak her türlü yardım çağrısına derhal katılacaktır. Diğer yandan bu noktanın ayrıca izlenmesi ve mümkünse faillerinin tespiti de kanımızca önemlidir.
Bölge halkına yönelik bilinçlendirme amaçlı bir proje geliştirilmesi konusunda Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi mevcut veriler ışığında her türlü işbirliğine hazırdır. Önerimiz, sahil bandında gönüllü öğrencilerin katılımı ile süreli bir kampanya başlatmaktır. Kampanya süresince Deniz Otobüsü İskelesi ile Kuşkonmaz Camii arasında kalan alan, görev alacak gönüllülerce sürekli izlenebilecek ve denize çöp atan kişilerle anında iletişim kurulabilecektir. Kampanyanın içeriği, iletişim ve bilinçlendirme yöntemleri ayrıca tartışılabilir.
Elde ettiğimiz görsel ve bilimsel veriler ışığında hazırlanacak eğitim programının, ilköğretim kurumlarında düzenlenecek paneller vasıtasıyla çocuklara iletilmesinde de işbirliği platformu oluşturmamız son derece etkin bir bilinçlendirme yöntemi olacaktır.
Yerel yönetiminiz sınırları içinde tespit edilecek (insan sirkülasyonunun yüksek olduğu) bir takım noktalarda etkinlikten sağlanan görsel materyallerin sergilenmesi de kanaatimizce etkili olacaktır.
20 Şubat 2005 – Kadıköy
Lokasyon: İskele Meydanı, Konservatuvar binası önü.
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| TENEKE İÇECEK KUTUSU | Metal | 12 |
| CAM ŞİŞE | Cam | 51 |
| CAM KONSERVE KAVANOZ | Cam | 3 |
| ÇAY BARDAĞI | Cam | 2 |
| ÇAY KAŞIĞI | Metal | 3 |
| TATLI KAŞIĞI | Metal | 1 |
| PET ŞİŞE | Plastik | 1 |
| YAĞ BİDONU (5lt) | Plastik | 1 |
| ASMA KİLİT | Metal | 5 |
| ŞEMSİYE | Hibrit | 2 |
| DİJİTAL KOL SAATİ | Hibrit | 1 |
| DİJİTAL MASA SAATİ | Hibrit | 1 |
| GÖZLÜK | Hibrit | 1 |
| MEDENİ HUKUKA GİRİŞ | Diğer | 1 |
| FOTOĞRAF MAKİNASI | Hibrit | 1 |
| CEP TELEFONU | Hibrit | 3 |
| CEP TELEFONU PİLİ | Hibrit | 3 |
| KALEM | Hibrit | 1 |
| PURO KUTUSU | Diğer | 1 |
| AYLIK KUMANYA SARF RAPORU | Diğer | 1 |
| DEMİR BORU | Metal | 1 |
| ÇEŞİTLİ PLASTİK MATERYAL | Plastik | 2 |
| BOYA FIRÇASI UCU | Diğer | 1 |
| BALLY (YAPIŞTIRICI) | Metal | 2 |
| SİLAH ŞARJÖRÜ (BOŞ) | Metal | 1 |
| ARAPÇA MUSKA VB. | Diğer | 2 |
| PARKE TAŞI | Diğer | 1 |
| ÇIMA | Tekstil | 1 |
| OTO İÇ LASTİK | Plastik | 1 |
| KREDİ KARTI (BONUSCARD) | Plastik | 1 |
| TABAK | Seramik | 2 |
| ÖĞRENCİ PASOSU | Plastik | 8 |
| TÜRK TELEKOM TLF KARTI | Plastik | 2 |
| HOPARLÖR | Hibrit | 1 |
| OTOMOBİL LASTİĞİ | Plastik | 3 |
| JANT KAPAĞI | Plastik | 1 |
| KALEM PİL | Plastik | 12 |
| MİSKET | Cam | 1 |
| ÇAKMAK | Hibrit | 1 |
| AYAKKABI (SOL) | Hibrit | 2 |
| KOLTUK DEĞNEĞİ | Metal | 1 |
| ÇÖP TENEKESİ | Metal | 1 |
| HAYVAN ÇENESİ | Diğer | 1 |
| WALKMAN KULAKLIĞI | Hibrit | 1 |
| ÇEŞİTLİ PROFİL BORU | Metal | 3 |
| KOYUN ÇENESİ | Diğer | 1 |
| TENEKE KONSERVE KUTU | Metal | 1 |
| BOYA FIRÇASI (RULO) | Hibrit | 2 |
| SAĞLIK SİGORTASI KARTI | Plastik | 1 |
| PANEL RADYATÖR | Metal | 1 |
| PLAJ ŞEMSİYESİ SAPI | Metal | 2 |
| ŞEMSİYE SAPI | Metal | 1 |
| LAVABO BORUSU | Plastik | 1 |
| EL FİLİTİ (POMPA) | Plastik | 1 |
| PASPAS (SÜPÜRGE) | Hibrit | 1 |
| KAZAK | Tekstil | 1 |
| ÇAY TABAĞI | Seramik | 7 |
| MURÇ | Metal | 1 |
| MAZGAL | Metal | 1 |
| DEMİR PARMAKLIK (1mx2m) | Metal | 1 |
| KEMER TOKASI | Metal | 2 |
| KUNDURA CİLASI KAPAĞI | Metal | 2 |
| Toplam | 175 |
Tespitler
20 Şubat 2005 Kadıköy etkinliği envanter listesi incelendiğinde istem dışı düşmesi muhtemel materyallerin yanı sıra çevre insanının direkt sorumlu olduğu katı atık kirliliği göze çarpmaktadır. Bu durum bölge halkının çevre konusunda yeterli bilinç ve duyarlılığa sahip olmadığına dair ipuçları vermektedir. Yine aynı noktada yer alan çöp kutuları sayıca son derece yeterli görünmektedir. Bu da duyarsızlık ve bilinçsizlik konusundaki endişeyi desteklemektedir.
Özellikle sualtında, hepsi bir arada bulunan ulaşım kartları İ.E.T.T. bir çalışanının veya bazı çalışanlarının yeterli çevre bilincine sahip olmadıkları düşüncesini doğurmaktadır. Burada kesinlikle bir veya bir grup çalışanın eylemi ilgili kuruluşa mal edilmemeli aksine kuruluş konu hakkında bilgilendirilmelidir.
Yine normal koşullarda düşmesi veya gelip geçen insanlar tarafından atılması ihtimali son derece zayıf bazı materyaller; yağ tenekesi, panel radyatör, çöp kovası, hortum vb., sahili kullanan deniz araçlarının da konuya duyarsız ve bilinçsiz olduklarına dair önemli bir ipucu oluşturmaktadır.
Öneriler
Bölge halkına yönelik bilinçlendirme amaçlı bir proje geliştirilmesi konusunda Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi mevcut veriler ışığında her türlü işbirliğine hazırdır. Önerimiz, sahil bandında gönüllü öğrencilerin katılımı ile süreli bir kampanya başlatmaktır. Kampanya süresince Deniz Otobüsü İskelesi ile Yeni Kadıköy İskelesi arasında kalan alan, görev alacak gönüllülerce sürekli izlenebilecek ve denize çöp atan kişilerle anında iletişim kurulabilecektir. Kampanyanın içeriği, iletişim ve bilinçlendirme yöntemleri ayrıca tartışılabilir.
Elde ettiğimiz görsel ve bilimsel veriler ışığında hazırlanacak eğitim programının, ilköğretim kurumlarında düzenlenecek paneller vasıtasıyla çocuklara iletilmesinde de işbirliği platformu oluşturmamız son derece etkin bir bilinçlendirme yöntemi olacaktır.
Etkili olacağını düşündüğümüz bir diğer önerimiz, iki iskele arasında yer alan sahil şeridinde ve iskelelerde Kadıköy etkinliğinde elde ettiğimiz görsel materyallerden oluşacak bir açık hava sergisidir.
3 Nisan 2005 – Ortaköy
Lokasyon: Ortaköy Meydanı
| Materyal | Hammadde | Miktar |
|---|---|---|
| Şişe | Cam | 28 |
| Meşrubat Kutusu | Metal | 3 |
| Tabak | Porselen | 3 |
| Tencere Kapağı | Metal | 1 |
| Pisuvar | Seramik | 1 |
| Oyuncak Cep Telefonu | Plastik | 1 |
| Muhtelif Boru | Plastik | 8 |
| Kafes/Sepet | Metal | 1 |
| Balık ağı | Tekstil | 1 |
| Tuğla | Diğer | 4 |
| Kafes | Ahşap | 1 |
| Hayvan Kemiği | Organik | 2 |
| Priz | Hibrit | 1 |
| Sigorta Bobini | Hibrit | 1 |
| Raf Etiketi | Plastik | 51 |
| Kadeh | Cam | 1 |
| Kahve Fincanı | Porselen | 1 |
| Konserve Kutusu | Metal | 1 |
| Muhtelif Bez | Tekstil | 3 |
| Kırık Fluoresan | Hibrit | 1 |
| El Oltası | Plastik | 1 |
| Kablo | Hibrit | 1 |
| Tekne Aksamı | Metal | 1 |
| Raf Etiketi | Plastik | 8 |
| Şemsiye | Hibrit | 1 |
| Toplam | 126 |
Kısıtlı görüş koşulları nedeniyle örnekleme çalışması yeteri kadar sağlıklı bulunmadığından ve yeterli kalitede sualtı verileri kaydedilemediğinden 3 Nisan 2005 Ortaköy Etkinliği sonrası envanter çalışması sonrası tespit ve önerilere yer verilmemiştir.
23 Nisan 2005 – Büyükada
Lokasyon: İskele Meydanı
Envanter Listesi
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| Tabak | Porselen | 3 |
| Şişe | Cam | 12 |
| Zincir | Metal | 1 |
| Gözlük | Hibrit | 1 |
| Konserve Kutusu | Metal | 1 |
| Muhtelif Kontrplak | Ahşap | 4 |
| Halat | Tekstil | 2 |
| Muhtelif Çubuk | Metal | 12 |
| Plaj Şemsiyesi Aksamı | Metal | 2 |
| Şemsiye | Hibrit | 1 |
| Şişe Kapağı | Metal | 1 |
| Muhtelif Bez | Tekstil | 1 |
| Muhtelif Profil | Metal | 1 |
| Şişme Yatak Parçası | Plastik | 1 |
| MigrosClub Kartı | Plastik | 1 |
| Cep Telefonu | Hibrit | 1 |
| Strafor Parçaları | Plastik | 4 |
| Mermer | Diğer | 1 |
| Bisiklet | Metal | 1 |
| Halı | Tekstil | 3 |
| Meşrubat Kutusu | Metal | 1 |
| Güneş Gözlüğü | Hibrit | 2 |
| Kapak | Metal | 1 |
| Kalem Pil | Hibrit | 3 |
| Korniş Parçaları | Plastik | 4 |
| Muhtelif Boru | Plastik | 3 |
| Muhtelif Cam Kırıkları | Cam | 5 |
| Kaşık | Tahta | 1 |
| Çatal | Plastik | 1 |
| Telefon Kablosu | Hibrit | 1 |
| Telefon Kartı | Plastik | 1 |
| Kutu | Plastik | 1 |
| Çorap | Tekstil | 1 |
| Şişe | Plastik | 1 |
| Telefon Aksamı | Plastik | 1 |
| Toplam | 81 |
23 Nisan 2005 Büyükada Etkinliği envanter sonuçlarına göre söz konusu noktadaki kirliliğin iki önemli kaynağı söz konusudur.
Envanter listesi incelendiğinde istem dışı düşmesi muhtemel materyallerin yanı sıra gelip geçen insanların direkt sorumlu olduğu atıklar fazlaca göze çarpmaktadır. Bu durum çevre kirliliği konusunda yeterli bilinç ve duyarlılığa sahip olmadığına dair ipuçları vermektedir. Ancak, katı atık kirliliğinin kaynağının ada halkı mı yoksa özellikle yaz aylarında sayıları artan ziyaretçilerin mi olduğu konusu muallaktır.
Söz konusu noktada yer alan çöp kutuları sayıca son derece yeterli görünmektedir. Bu da duyarsızlık ve bilinçsizlik konusundaki endişeyi desteklemektedir.
Liste incelendiğinde varılabilecek bir diğer çıkarım ise deniz araçları ve bu bölgede çalışan bireylerin sebep olduğu kirlilik olacaktır. Özellikle aynı noktada, normal koşullarda düşmesi veya gelip geçen insanlar tarafından atılması ihtimali son derece zayıf materyaller –örneğin halı- sahili kullanan deniz araçlarının da konuya duyarsız ve bilinçsiz olduklarına dair önemli bir ipucu oluşturmaktadır.
5 Haziran 2005 – Ortaköy (Dünya Çevre Günü)
Lokasyon: İskele Meydanı
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| Sabunluk | Plastik | 1 |
| Telsim Hat | Plastik | 1 |
| Tas | Metal | 1 |
| Çatal | Metal | 1 |
| Muhtelif Mermer | Diğer | 1 |
| Üraf (Büyük) | Metal | 1 |
| Halka | Plastik | 1 |
| Maket Bıçağı | Hibrit | 1 |
| Biblo (At) | Ahşap | 1 |
| Kırık Fluoresan | Hibrit | 1 |
| Yemek Tabağı (Kırık) | Porselen | 1 |
| Sigorta | Hibrit | 3 |
| Çay Kaşığı | Metal | 1 |
| Kaset | Hibrit | 1 |
| Halat | Tekstil | 1 |
| Kavanoz | Cam | 4 |
| Ağırlık (1 Kg) | Metal | 1 |
| Çakmak | Hibrit | 1 |
| Ayakkabı Topuğu | Hibrit | 1 |
| Meşrubat Şişesi | Cam | 110 |
| Şarap Şişesi | Cam | 5 |
| Bank (Demir+Ahşap) | Hibrit | 1 |
| Volant Dişlisi | Metal | 1 |
| Buzdolabı Rafı | Metal | 1 |
| Çay Bardağı | Cam | 1 |
| Saksı Parçası | Plastik | 1 |
| Tesbih | Plastik | 3 |
| Asma Kilit | Metal | 1 |
| Kül Tablası | Cam | 2 |
| Oje | Cam | 1 |
| Pense | Metal | 1 |
| Muhtelif Cam Parçaları | Cam | 13 |
| Çene Kemiği (Kuzu) | Organik | 1 |
| Kahve Fincanı | Porselen | 1 |
| Cep Telefonu | Hibrit | 1 |
| Pil | Hibrit | 5 |
| Çelik Halat | Metal | 1 |
| Fanile (Erkek) | Tekstil | 1 |
| T-Shirt (Parça) | Tekstil | 1 |
| Kamış Olta | Plastik | 1 |
| Bozuk Para (50.000, 100.000) | Metal | 3 |
| Bira Şişesi | Cam | 25 |
| Kutu Meşrubat | Metal | 1 |
| Toplam | 206 |
5 Haziran 2005 Dünya Çevre Günü Ortaköy Etkinliği envanter sonuçlarına göre söz konusu noktadaki kirliliğin başlıca kaynakları sahili dolduran çevre insanı, iş yerleri ve teknelerdir.
Envanter listesi incelendiğinde istem dışı düşmesi muhtemel materyallerin yanı sıra gelip geçen insanların direkt sorumlu olduğu atıklar (şişe, meşrubat kutusu vs.) önemli bir yer tutmaktadır. Bu durum İstanbul’un, Türkiye’nin ve hatta dünyanın çeşitli noktalarından gelerek sahili dolduran insanların çevre kirliliği konusunda yeterli bilinç ve duyarlılığa sahip olmadığına dair ipuçları vermektedir.
Liste incelendiğinde varılabilecek bir diğer çıkarım ise deniz araçları ve bu bölgede çalışan bireylerin sebep olduğu kirlilik olacaktır. Volan dişlisi, buzdolabı rafı vb materyaller deniz araçları ve çevre işyerleri konusundaki iddiayı destekler niteliktedir.
Yine aynı noktada yer alan çöp kutuları sayıca son derece yeterli görünmektedir. Bu da duyarsızlık ve bilinçsizlik konusundaki yaklaşımı desteklemektedir.
3 Temmuz 2005 – Heybeliada
Lokasyon: Çam Limanı
| Materyal | Hammadde | Adet | Not |
|---|---|---|---|
| Şişe | Cam | 11 | |
| Bardak | Cam | 3 | |
| Pantolon | Tekstil | 1 | |
| Merdiven | Metal | 1 | |
| Okey Taşı | Plastik | 2 | |
| Döşeme Dolgusu | Tekstil | 2 | Sünger |
| Şnorkel | Plastik | 1 | |
| Palet | Plastik | 1 | |
| Minder Kılıfı | Tekstil | 1 | Suni deri |
| Pet Şişe | Plastik | 1 | |
| Eğe | Metal | 1 | |
| İp | Tekstil | 1 | 7 mm, 1 m |
| Zımpara Kağıdı | Hibrit | 1 | |
| Tabak | Porselen | 1 | |
| Çaydanlık | Metal | 1 | |
| Kazak | Tekstil | 1 | |
| Laminat Muşamba | Plastik | 1 | |
| Poşet | Plastik | 4 | |
| Tekne Aksamı (Fiber) | Plastik | 1 | |
| Maske | Hibrit | 1 | |
| Tabure Parçası | Plastik | 1 | |
| Mangal | Metal | 1 | |
| Tekne Parçası | Plastik | 8 | |
| Kürek | Ahşap | 1 | |
| File | Tekstil | 1 | |
| Toplam | 49 |
Kısıtlı görüş koşulları nedeniyle örnekleme çalışması yeteri kadar sağlıklı bulunmadığından ve yeterli kalitede sualtı verileri kaydedilemediğinden 3 Temmuz 2005 Heybeliada etkinliği envanter çalışması sonrası tespit ve önerilere yer verilmemiştir.
17 Ağustos 2005 – Gölcük
Lokasyon: Eski İskele Mevkii
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| TENEKE İÇECEK KUTUSU | Metal | 23 |
| CAM ŞİŞE | Cam | 31 |
| BIÇAK | Hibrit | 2 |
| ÇAKMAK | Hibrit | 1 |
| BOYA KUTUSU KAPAĞI | Metal | 1 |
| PLASTİK BARDAK | Plastik | 7 |
| PET ŞİŞE | Plastik | 13 |
| PLASTİK BİDON | Plastik | 1 |
| PLASTİK BOYA TÜPÜ | Plastik | 1 |
| AĞ PARÇASI | Tekstil | 1 |
| GAZETE | Diğer | 1 |
| BİSİKLET KİLİDİ | Metal | 1 |
| BİRA ŞİŞESİ (DOLU) | Cam | 1 |
| MAKARA (OLTA İÇİN) | Plastik | 1 |
| MAKET BIÇAĞI | Hibrit | 1 |
| BİSİKLET LASTİĞİ | Plastik | 1 |
| ÇEŞİTLİ AMBALAJ KAĞITLARI | Plastik | 13 |
| PİL | Hibrit | 1 |
| PLASTİK KUTU | Plastik | 2 |
| YAĞMURLUK PARÇASI | Plastik | 1 |
| POŞET | Plastik | 2 |
| ÇÖP KUTUSU (METAL) | Metal | 1 |
| PLASTİK ÇATAL | Plastik | 1 |
| Toplam | 108 |
Kısıtlı görüş koşulları nedeniyle örnekleme çalışması yeteri kadar sağlıklı bulunmadığından envanter çalışması sonrası tespit ve önerilere yer verilmemiştir.
17 Eylül 2005 – Haliç
Lokasyon: Fener Sahili
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| Meşrubat Kutusu | Metal | 14 |
| Şişe | Cam | 37 |
| İş çizmesi | Plastik | 1 |
| Bally (tüp) | Metal | 3 |
| Palet (parça) | Plastik | 1 |
| Yoğurt Kasesi | Plastik | 1 |
| Şişe | Plastik | 11 |
| Reçel Kutusu | Plastik | 1 |
| Cüzdan (deri) | Diğer | 2 |
| Muhtelif Ambalaj | Plastik | 2 |
| Gırgır (el süpürgesi, kırık) | Plastik | 1 |
| Odun | Diğer | 1 |
| Bardak (kırık) | Cam | 1 |
| Mayo (erkek) | Tekstil | 1 |
| Motor aksamı (pompa, kırık) | Metal | 1 |
| Sünger | Plastik | 1 |
| Çatal | Metal | 1 |
| Tıraş Bıçağı | Hibrit | 1 |
| Terlik (çocuk) | Plastik | 1 |
| Otomobil Lastiği | Plastik | 2 |
| Kapak (plastik) | Plastik | 2 |
| İlaç Ambalajı (plastik) | Plastik | 1 |
| Hayvan Kemiği | Diğer | 1 |
| Poşet | Plastik | 4 |
| Çömlek Tabanı | Seramik | 1 |
| Muhtelif Ahşap (boyalı) | Diğer | 3 |
| Çorap | Tekstil | 1 |
| Ayakkabı Tabanı | Plastik | 1 |
| Boru | Plastik | 1 |
| Top (parça) | Plastik | 1 |
| Muhtelif Cam Parçaları | Cam | 2 |
| Toplam | 101 |
Kısıtlı görüş koşulları nedeniyle örnekleme çalışması yeteri kadar sağlıklı bulunmadığından envanter çalışması sonrası tespit ve önerilere yer verilmemiştir.
27 Kasım 2005 – Harem
Lokasyon: Otogar Önü
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| Şişe | Plastik | 100 |
| Şişe | Cam | 48 |
| Plaj Şemsiyesi | Hibrit | 1 |
| Fotoğraf Makinası Kılıfı | Diğer | 1 |
| Kapı Kilidi | Metal | 1 |
| Lavabo | Seramik | 1 |
| Top | Plastik | 3 |
| Tabak | Metal | 3 |
| Muhtelif Bez | Tekstil | 1 |
| Tencere Kapağı | Cam | 2 |
| Kapak | Metal | 1 |
| Tabure | Plastik | 1 |
| Boru | Metal | 1 |
| Bulaşık Eldiveni | Plastik | 1 |
| Avize İskeleti | Metal | 1 |
| Kamyon Aküsü | Hibrit | 3 |
| Muhtelif Muşamba | Plastik | 1 |
| Konserve Kutusu | Metal | 1 |
| Kavanoz | Cam | 1 |
| Ağ Mantarı | Plastik | 1 |
| Çakmak | Hibrit | 3 |
| Sandalye | Metal | 1 |
| Rende | Metal | 1 |
| Kiremit | Diğer | 1 |
| Maket Bıçağı | Hibrit | 1 |
| Korna | Plastik | 1 |
| Maşrapa | Plastik | 1 |
| Boya Rulosu | Hibrit | 1 |
| Paspas | Metal | 1 |
| Bardak | Cam | 1 |
| Kahve Kupası | Seramik | 1 |
| Pompa | Metal | 1 |
| Ayakkabı Tabanı | Plastik | 1 |
| Yılbaşı Süsü | Plastik | 1 |
| Röntgen Filmi | Plastik | 1 |
| Cüzdan | Diğer | 2 |
| Cep Telefonu | Hibrit | 1 |
| Avize | Hibrit | 1 |
| Saat Kayışı | Metal | 1 |
| Asker Künyesi | Metal | 1 |
| Muhtelif Tahta Parçası | Diğer | 1 |
| Tarak | Plastik | 1 |
| Silikon Ambalajı | Plastik | 1 |
| Kaşık (Tahta) | Diğer | 1 |
| Tabak (melamin) | Plastik | 2 |
| Ayna | Cam | 1 |
| Jant | Metal | 1 |
| Bira Kutusu | Metal | 50 |
| Meşrubat Kutusu | Metal | 54 |
| Fotoğraf Makinası | Hibrit | 1 |
| Motosiklet Plakası | Metal | 1 |
| Oto Lastiği | Plastik | 6 |
| Jant (Bisiklet) | Metal | 1 |
| Poşet | Plastik | 1 |
| Pompa | Plastik | 1 |
| Pisuvar | Seramik | 1 |
| Ayakkabı (sağ-bay) | Hibrit | 1 |
| Çubuk | Metal | 1 |
| Çorap | Tekstil | 1 |
| Çay Bardağı | Cam | 1 |
| Şemsiye | Hibrit | 1 |
| Çamaşır Makinesi Pervanesi | Metal | 1 |
| Boru | Plastik | 4 |
| Kova | Plastik | 1 |
| Oyuncak Araba | Plastik | 1 |
| Bisiklet Lastiği | Plastik | 2 |
| Tıraş Bıçağı | Hibrit | 3 |
| Dantel Örtü Parçası | Tekstil | 1 |
| Kaşık (Tahta) | Plastik | 2 |
| Hurç | Tekstil | 1 |
| Kilit (metal burgulu) | Metal | 3 |
| Fotoğraf Filmi | Hibrit | 2 |
| Futbol Topu | Hibrit | 1 |
| Av Fişeği | Hibrit | 1 |
| Kahve Fincanı | Seramik | 1 |
| Sıvı Sabunluk | Plastik | 1 |
| El Arabası | Metal | 1 |
| Eldiven | Plastik | 1 |
| Muhtelif Kutu | Plastik | 40 |
| Kanca | Metal | 1 |
| Varil Kapağı | Metal | 1 |
| Ayakkabı (çocuk) | Hibrit | 1 |
| Çatal | Metal | 1 |
| Kül Tablası (mermer) | Diğer | 1 |
| Kül Tablası (araç içi) | Plastik | 1 |
| Pil | Hibrit | 3 |
| Askı | Plastik | 1 |
| Örümcek Adam (oyuncak) | Plastik | 1 |
| Korniş | Plastik | 1 |
| Misina Makarası | Plastik | 1 |
| Rende | Plastik | 1 |
| Muhtelif Demir Aksam | Metal | 1 |
| Su Isıtıcısı Tabanı | Plastik | 1 |
| Çay Tabağı | Seramik | 1 |
| Toplam | 409 |
Tespit
Harem etkinliği envanter listesi ışığında katı atık yoğunluğunun ön plana çıkan iki önemli kaynağı söz konusudur. Bunlardan ilki ne yazık ki yine çevre insanının çevreye olan duyarsızlığı ve bilinçsizliğidir. Fakat bu noktada son derece önemli bir diğer kaynakta bakım için Harem Otogarı karşısındaki dubaya bağlanan İDO araçlarıdır. Listenin yanı sıra sualtı fotoğrafları ve video kayıtları ile de kayıt altına alınan boya kapakları, kablolar, metal aksamlar ne yazık ki bu kaynaktan gelmektedir.
Yine liste incelendiğinde pompa, halat, pisuvar vb bazı materyallerin varlığı bir üçüncü kaynak olarak tekneleri işaret etmektedir.
Öneriler
Kadıköy ve Harem envanterleri kurumsal bir bilincin eksikliğine dair kuvvetli ipuçları vermektedir. Gerek İETT gerek İDO çalışanlarının en azından bir kısmı asgari bir çevre bilincine sahip görünmemektedir. Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi olarak bu ve benzeri durumlarda kurumsal eğitim programlarının faydalı olacağını düşünmekteyiz.
Çevre de gözlemlendiği kadarıyla çöp kovaları ve konteynerleri son derece yetersiz kalmaktadır. Özellikle otogar ve hafta sonları gerçekleşen yoğun insan sirkülasyonu düşünüldüğünde uzunca bir sahil şeridinde sadece iki çöp kontenteynerinin yetersizliği açıkça görülmektedir. Bu konuda yerel yönetimin gerekli önlemleri alacağını düşünmekteyiz.
Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi olarak Harem’i pilot bölge olarak seçmiş bulunmaktayız. Halen hazırlanmakta olan proje ile söz konusu lokasyonun sualtı temizliğinin yapılması, atıkların ve görsellerin sergilenmesi yoluyla çevre halkına yönelik bir bilinçlendirme kampanyasına girişilmesi ve yerel yönetimin işbirliği ile lokasyonun uzun vadede de korunmasına yönelik çözümler geliştirilmesi planlanmaktadır.
27 Kasım 2005 – Karaköy
Lokasyon: Karaköy İskelesi Galata Köprüsü arası
| Materyal | Hammadde | Adet |
|---|---|---|
| Şarap Şişesi | Cam | 16 |
| Bira Şişesi | Cam | 10 |
| Fanila | Tekstil | 1 |
| Plastik Hortum | Plastik | 1 |
| Muhtelif Tahta | Diğer | 1 |
| Ayakkabı Tabanı | Plastik | 3 |
| Maket Bıçağı | Hibrit | 3 |
| Meyve Bıçağı | Hibrit | 3 |
| Muhtelif Bez Havlu | Tekstil | 1 |
| Kontör Kartı | Plastik | 3 |
| Kavanoz Kapağı | Metal | 1 |
| Muhtelif Bez | Tekstil | 2 |
| Tahta Kaşık | Diğer | 2 |
| Rapala | Hibrit | 2 |
| Muhtelif Demir (~2 m) | Metal | 1 |
| Balık Ağı | Tekstil | 3 |
| Priz | Plastik | 1 |
| Tekerlek (oyuncak) | Plastik | 1 |
| Mayonez Şişesi | Cam | 1 |
| Kupa | Seramik | 1 |
| Manikür Takımı | Metal | 1 |
| Metal Levha | Metal | 1 |
| Misina Makarası | Plastik | 1 |
| Silikon Tabancası | Metal | 1 |
| Kadeh | Cam | 1 |
| Bira Bardağı | Cam | 1 |
| Motor Kayışı | Plastik | 1 |
| Muhtelif Lastik | Plastik | 1 |
| Video Kaset (VHS) | Hibrit | 1 |
| Bardak (cam) | Cam | 1 |
| Kahve Kupası | Seramik | 1 |
| Kahvalt Bıçağı | Hibrit | 1 |
| Ayakkabı Tabanı | Plastik | 1 |
| Tükenmez Kalem | Hibrit | 1 |
| İncil | Diğer | 1 |
| Metal Kutu (bira) | Metal | 12 |
| Muhtelif Olta Parçaları | Plastik | 1 |
| Olta | Plastik | 2 |
| Muhtelif Misina | Plastik | 1 |
| Poşet | Plastik | 1 |
| Cam Elması | Metal | 1 |
| Poşet | Plastik | 1 |
| Porselen Tabak | Seramik | 1 |
| Çakmak | Hibrit | 2 |
| Şişe Kapağı | Metal | 1 |
| Pil (Kalem) | Hibrit | 3 |
| Muhtelif Kağıt (Menü) | Diğer | 2 |
| Çay Bardağı | Cam | 1 |
| Maket Ev Parçası | Diğer | 1 |
| Tenis Raketi | Hibrit | 1 |
| Tel Fırça | Metal | 4 |
| Tabanca (kurusıkı) | Metal | 1 |
| Fayans (3333) | Seramik | 1 |
| İnci Kolye | Diğer | 1 |
| Çay Tabağı | Metal | 1 |
| Çay Tabağı | Seramik | 1 |
| Resim çerçevesi Parçası | Diğer | 1 |
| Kova Sapı | Metal | 1 |
| Radyo Aksamı | Plastik | 1 |
| Balık Kepçesi | Metal | 1 |
| Fincan | Seramik | 1 |
| Kupa (Kahve) | Seramik | 1 |
| Top | Plastik | 1 |
| Ayakkabı (erkek) | Hibrit | 1 |
| çan | Metal | 1 |
| T-Shirt Parçası | Tekstil | 1 |
| Cep Telefonu Parçası | Plastik | 1 |
| Vazo | Cam | 1 |
| Kanca (metal) | Metal | 1 |
| İskambil Kağıdı | Diğer | 2 |
| Toplam | 127 |
Tespitler
Envanter listesi ve sualtı görüntüleri ışığında Karaköy’de sualtı yaşamı için en ciddi tehlike ilk bakışta son derece masumane görünen olta balıkçılığı olarak ön plana çıkmaktadır. Olta balıkçılarının sebep olduğu katı atık kirliliğine dair ipuçlarının yanı sıra kaydedilen sualtı görüntülerinde izlenen yoğun olta kalıntıları sualtı canlıları için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Takılan binlerce olta halen suyun altında avlanmaya devam etmektedir.
Envanterde yer alan bazı materyaller her ne kadar yoğun olmasa da ikincil kaynak olarak deniz araçlarını işaret etmektedir.
Öneriler
Sualtında mevcut metal aksamların tesviye edilmesi yoluyla söz konusu alanda olta balıkçılığının zararı asgariye indirilebilir. Bu çalışma Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Hareketi tarafından projelendirilerek hayata geçirilebilir.
Kanaatimizce en azından olta ve ağ kalıntılarının ivedilikle temizlenmesi gerekmektedir.
Yanı sıra çevre insanı ve olta balıkçılarında asgari bir çevre bilinci oluşturabilmek adına STH Açık Hava Sergisi’nin başı çekeceği süreli bir kampanya başlatılabilir.
