Sualtı Temizlik ve Bilinçlendirme Derneği olarak 2015 yılında başladığımız STH Akdeniz Projesi çalışmaları kapsamında Kaş’ta aşağıdaki etkinlikler gerçekleştirilmiştir.
- STH Kaş Etkinliği – 4 Nisan 2015
- Denizcilik ve Kabotaj Bayramı Etkinliği – 26 Haziran 2015
- Denizcilik ve Kabotaj Bayramı Etkinliği – 29 Haziran 2016
- “Akdeniz’de başka Kaş yok!” Deniz Şenliği – 31 Ekim – 4 Kasım 2016
Söz konusu etkinlikler dışında STH Gönüllüleri tarafından keşif ve görüntüleme dalışları ile söz konusu etkinliklerin hazırlıkları gerçekleştirildi.
İki yıla yayılan çalışmalarda öncelikle Kaş Limanı’nın katı atıklardan arındırılması ve bu süreç boyunca elde edilecek görsel materyallerin Kaş ve çevresinde farkındalık ve bilnçlendirme çalışmalarında kullanılması hedeflendi. Bu amaçla sualtı ve envanter fotoğraflarından oluşan bin kadar fotoğraf ve toplam 8 saatlik görüntü kayıt altına alındı.
Söz konusu fotoğrafların bir kısmı ile oluşturulan ilk sergi “Akdeniz’da başka Kaş yok!” Deniz Şenliği kapsamında Kaş halkına sunuldu. Yanı sıra sualtı görüntülerinden oluşan 10 dakikalık kısa film 7. Konuşan Balık Deniz ve Çocuk Şenliği kapsamında katılımcı öğrencilere izletildi.
Mevcut 20 fotoğraflık sergiye ilave olarak Kaş sualtı görüntüleri ile hazırlanmakta olan ilköğretim kurumlarına yönelik STH Kısa Eğitim Filmi yılbaşına kadar bitirilecek, ikinci yarıyıl boyunca eğitim kurumlarında gösterimine başlanacaktır.
STH Envanter ekiplerince iki yıla yayılan çalışmalarda -ayrıntıları raporun sonunda yer almaktadır- 3185 parça katı atık çıkartılarak kayıt altına alınmıştır. Detay listesi bulunmadığından değerlendirmede yer verilmeyen 26 Haziran 2015 envanteri de ilave edildiğinde toplam envanter 4285 parçaya ulaşmaktadır.
Arşivimizde yer alan Kaş Limanı’na ait en eski ve kapsamlı envanter çalışması 2008 yılına aittir ve güncel verilerle büyük ölçüde paralellik göstermektedir. Karşılaştırma adına önemli bir referans oluşturmaktadır.
2015-2016 Çalışmaları Genel Envanteri
| Tarih | 11.2016 | 06.2016 | 06.2015 | 04.2015 | Toplam |
|---|---|---|---|---|---|
| Plastik | 585 | 95 | 121 | 95 | 896 |
| Metal | 359 | 78 | 264 | 194 | 895 |
| Cam | 894 | 50 | 550 | 447 | 1941 |
| Hibrit | 82 | 10 | 33 | 24 | 149 |
| Seramik | 33 | 3 | 22 | 18 | 76 |
| Tekstil | 164 | 22 | 109 | 28 | 323 |
| Diğer | 1 | 1 | 1 | 2 | 5 |
| Toplam | 2118 | 259 | 1100 | 808 | 4285 |
Hammadde bazında envanter dağılımı
Genel Bilgiler
Kaş Limanı’nda gerçekleştirilen çalışmalar STH Derneği tarafından Kaş Kaymakamlığı işbirliği, Kaş Sahil Güvenlik Bot Komutanlığı ve Kaş Liman Başkanlığı koordinasyonu ile gerçekleştirilmiş, Kaş Belediyesi tarafından lojistik destek, Kaş Sualtı Derneği üyesi dalış merkezlerince de ekipman desteği verilmiştir.
Son gerçekleştirilen “Akdeniz’de başka Kaş yok!” Deniz Şenliği süresince, sualtı temizlik çalışmaları kapsamında 31 Ekim – 4 Kasım tarihleri arasında 25 dalgıç, toplam 9 dalış gerçekleştirdiler. Ayrıca iki dalgıç çalışmalar boyunca sualtı görüntüleri kaydetti. Yapılan plan doğrultusunda çuvallarla toplanan katı atıklar önce sualtında belirlenen noktalarda toplandı ve daha sonra topluca sudan çıkartılarak envanter çalışması gerçekleştirildi.
Kaş Limanı’nın sualtında mevcut katı atık kirliliği yaklaşık %90 oranında bertaraf edildi. Özellikle envanterlerde süreklilik arz eden ÖTL’lerin tamamı çıkartıldı.
Envanter Çalışması
Son envanter çalışması “Akdeniz’de başka Kaş yok! Deniz Şenliği” kapsamında yapılmıştır. 4 Kasım 2016’da ilk 25 çuval Konuşan Balık Deniz ve Çocuk Şenliği’nde sergilenmek üzere örnekleme amacıyla çıkartılmış, geride kalan 78 çuval ve büyük objeler 8 Kasım 2016’da çıkartılarak ve günboyu süren envanter çalışması ile tasnif edilmiş ve kayıt altına alınmıştır.
Kaş Limanı atık dağılımı baz alabildiğimiz 2008 yılından bu yana hemen hemen benzer bir tablo sunmakta, 103 çuval ve büyük objelerden oluşan 2118 katı atık envanteri geçmiş çalışmalarla paralel veriler içermektedir.
Tespitler
Hemen hemen tüm liman alanlarında tekne bağlantılı katı atık envanteri önemli bir yer tutmaktadır. Ancak Kaş envanteri incelendiğinde tekne faaliyetlerinden ziyade eğlence ya da rekreasyon odaklı faaliyetler kirletici kaynağı olarak daha ön plana çıkmaktadır.
2015 ve 2016 yıllarında yapılan çalışmaların genel envanter dağılımında ağırlıklı olarak şişe ve bardaklardan oluşan cam atıklar toplam katı atıkların neredeyse (%45) yarısını oluşturmaktadır.
Bu noktada altı çizilmesi gereken önemli bir atık olarak bira şişe ve kutuları ön plana çıkmaktadır. Cam şişe ve metal kutu birlikte değerlendirildiğinde toplam envanterin yaklaşık dörtte birini (%23) oluşturmaktadır.
Yine cam atıklar içinde en önemli başlıklardan biri de toplam envanter içerisinde %16’lık yüksek bir orana sahip cam bardaklardır. Plastik şişe vb aksine uçarak değil ancak atılması ya da düşürülmesi suretiyle deniz tabanında yer bulabilen cam atıkların oranı, özellikle camın suda çözünme süresinin halen net bir şekilde öngörülememesi de düşünüldüğünde önemli bir sorun olarak ele alınmalıdır.
Tekne faaliyetlerinden kaynaklanan katı atıklar da azımsanmayacak bir orana sahip olmakla birlikte nesneler göz önüne alındığında daha çok istem dışı denizel ortama karışmaları olası görülmektedir. Genel olarak öne sürülen sebep rüzgar etkisiyle uçmaları olarak belirtilmekteyse de tekstil ürünleri ve özellikle zımpara kağıtları dışında pek gerçekçi olmamakta, özensizlik ön plana çıkmaktadır. Özellikle teknelerin çekek alanı faaliyetleri süresince düzenli olarak çevrelerini temizlememeleri başta zımpara kağıtları olmak üzere bir takım sarf malzemelerinin rüzgar ve yağmur suları ile denize süpürülmesine neden olmaktadır.
Emsalleri arasında küçük olarak nitelenebilecek Kaş Limanı’nda söz konusu çalışmalar kapsamında 88 adet ömrünü tamamlamış lastik çıkartılmıştır. İskele takozu olarak kontrolsüz ve denetimsiz bir şekilde kullanılan ÖTL’ler liman sahasının özellikle kıyı bölgelerinde yoğunluk göstermektedir. Aralarında iş makinesi ve scooter lastikleri de bulunmasına karşın büyük çoğunluğu otomobil lastiklerinden oluşmaktadır.
Diğer ele alınan katı atıklara oranla daha masumane olmakla birlikte tekne indirilişi sırasında kullanılan karton, mukavva vb malzemeler de uzun süreli olmamakla birlikte özellikle çekek noktasında kirlilik konsantrasyonunu arttırmaktadır.
Envanter listelerinde adet olarak önemsiz olarak görünmesine karşın özellikle kapladıkları alan nedeniyle tekstil ürünleri de dikkate değer bir kirletici olarak ele alınmalıdır.
Çalışmalar kapsamında kullanılamaz ya da işlevsiz durumdaki tonoz halatları da çıkartılmıştır. Tekstil ürünleri gibi oran olarak önemsiz görünmesine karşın çıkartılan halat miktarı yaklaşık 520 metredir. Söz konusu halatların kullanılabilir durumda olanları limandaki tekne sahiplerine dağıtılmıştır.
Kaş Belediyesi tarafından genellikle Atatürk Bulvarı boyunca, zaman zaman liman alanını da içine alan ve arazözden temin edilen tazyikli suyla çöplerin süpürülmesini kapsayan temizlik uygulaması da liman alanı için bir kirletici kaynak unsuru oluşturmaktadır.
Son olarak limanın tabanını kaplayan balçık tabakasının sebep olması muhtemel ötrofikasyon endişemizi bir kez daha dile getirmek isteriz. Kanaatimizce acil ele alınması gereken bir sorundur.
Öneriler
Kaş Limanı teknelere hizmet vermenin yanı sıra belde halkı tarafından rekreasyonel amaçlı olarak da kullanılmakta, ancak liman alanında yeterli sayıda çöp konteyneri (küçük) bulunmamaktadır. Mevcut 3 adet büyük konteyner turizm sezonu dışında aynı saha çekek alanı olarak kullanıldığından liman dışına taşınmakta, bu durumda liman sahası içerisinde hiç bir çöp istasyonu kalmamaktadır. İlçe halkına kirlilik konusunda sorumluluk atfetmeden önce mutlaka liman sahası yeterli sayıda çöp kovası/konteyneri ile donatılmalıdır.
- Liman alanının en önemli sorunlarından biri denetimsizlik olarak görünmektedir. İşletmeci olarak Kaş Belediyesi’ne birinci derecede sorumluluk düşmektedir. Limanda bir yönetim ve denetim mekanizmasının varlığının hissedilmesi önemli görünmektedir.
- Tekne faaliyetlerinden kaynaklanan sualtı katı atık kirliliğinin önlenebilmesi adına öncelikle limanda faaliyet gösteren tüm tekne sahipleri ile eldeki veriler paylaşılmalı, ortak bir hareket planı oluşturulmalıdır. Özellikle tekne bakım onarım faaliyetlerinin arttığı bahar döneminde limandaki çöp konteyneri sayısı arttırılmalıdır.
- Teknelerin denize iniş ve çıkışı için kullanılan römorkların ahşap yüzeyleri uygun tekstil ürünleri ile kaplanarak teknelerin suya indirilmesi sırasında karton, mukavva vb kullanımının önüne geçilmesi mümkündür.
- 25 Kasım 2006 tarihinde yürürlüğe girdiği günden itibaren Derneğimiz Ömrünü Tamamlamış Lastikler Yönetmeliği ve özellikle de ÖTL’lerin denizel ortamda kullanılması konusunda çalışmaktadır. Çalışmalarımız ışığında yönetmeliğin getirdiği imkanlardan yola çıkarak geliştirilecek bir proje ile Kaş Limanı’nda iskele takozu olarak ÖTL kullanımının tamamen önüne geçebilmesi, yerine sabit takoz sistemini hayata geçirebilmesi mümkündür. Söz konusu çalışmanın hayata geçirilmesi tüm ülke bazında referans olacaktır.
- Liman içerisindeki tonoz sistemi komple revize edilmeli ve demirlemeye ihtiyaç bırakılmamalıdır. Liman görevlilerinin yabancı dil bilmemesi, özellikle yabancı bandıralı tekne sahiplerini zor durumda bırakmakta, büyük bir çoğunluğu demirlerini liman tonozuna takmakta, ekstra ödeme yapmak zorunda kalmaktadırlar. Bu durum bir açıdan gelir kaynağı olarak görülse de denizcilik adına kabul edilemeyecek bir uygulamadır.
- Kaş Belediyesi arazözden temin edilen tazyikli suyla çöplerin süpürülmesini kapsayan temizlik uygulaması yerine neredeyse tüm belediyelerin sahip olduğu bir yol süpürme aracını temizlik filosuna eklemelidir.
- Öngördüğümüz ötrofkasyon riskine yönelik Kaymakamlık öncülüğünde, ilgili kurum ve STK’ların da sorumluluk alacağı bir proje hazırlanarak Kaş Limanı, çekek alanına yakın bir noktadan açık denize bağlanarak liman içerisinde sürekli bir su hareketi sağlanabilir. Derneğimiz böyle bir projenin hazırlanmasında ve hayata geçirilmesinde her türlü sorumluluğu almaya hazırdır.
Bilinçlendirme ve Farkındalık Yaratma Çalışmaları
- STH Derneği olarak çalışmalarımızın en önemli hedefi geliştirilecek proje ve çözüm önerilerine Kaş halkının da fikir ve önerileriyle dahil olmasıdır. Bu amaçla elde ettiğimiz verileri ve tespitlerimizi paylaşmak üzere geniş katılımlı bir forum düzenlenmesine son derece önem vermekteyiz. Söz konusu forumla başta paydaşlar olmak üzere Kaş halkının her katmanına ulaşılmasına ve yapılan çalışmaların gerekliliklerinin ve hedeflerinin anlatılmasına çalışılacaktır.
- Elde edilen verilerle oluşturulmuş açık hava fotoğraf sergisi ve kısa filmler İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ile oluşturulacak program dahilinde Kaş sınırları içerisindeki tüm eğitim kurumlarında ikinci yarıyıl itibarı ile öğrencilerle buluşturulacaktır.
- Şenlik kapsamında başlangıç seviyesi dalış eğitimi alan gönüllü öğrencilere Nisan ayından itibaren ileri seviye dalış eğitimi verilecektir. Söz konusu grup Derneğimiz gönüllülerinden destek alarak liman sahasında periyodik olarak yapılacak dalışlarla aktif alarak denetim sorumluluğu alacak, her çalışma sonrası gerektiğinde ilgili makamlara yazılı olarak başvuracaklardır.
- Kaş Su Sporları ve Deniz Kültürü Merkezi
Bahar aylarına yetiştirilmek üzere Derneğimizce bir su sporları ve deniz kültürü merkezi oluşturulması için çalışmalar başlamıştır.- Hedefimiz gönüllü öğrencilere bedelsiz olarak yelken ve kürek eğitimi vermek; kısa bir süre sonra da okullar arası bir yelken ve kürek ligi oluşturabilmektir.
- Yine söz konusu merkezde gönüllü ilköğretim öğrencileri arasından seçilecek gruplara teknemiz S/Y Yengeç Tırhandilinde temel denizcilik eğitimi verilecektir.
- Aynı merkezde gönüllü lise öğrencilerine de ücretsiz dalış eğitimi verilecektir.
- Söz konusu merkezin imkanlarının uygun olabilmesi durumunda Kaş dışarısından gelecek öğrencilere de yaz kampı hizmeti vermesi planlanmaktadır.
- Akdeniz’de başka Kaş yok! Deniz Şenliği
31 Ekim – 4 Kasım arasında düzenlenen şenlik kapsamında Kaş Limanı gönüllülerce temizlendi, iki farklı fotoğraf sergisi 5 gün boyunca Kaş halkıyla buluştu, 16 lise öğrencimiz sertifikalı dalıcı oldu, 32 ilköğretim öğrencimiz temel denizciliğe giriş eğitimi aldı. 4 Kasım günü Konuşan Balık Deniz ve Çocuk Şenliği’nde 500’ü aşkın ilköğretim öğrencisi Kaş meydanını şenlendirdi. Resimler yaptı, şarkılar söyledi, Sahil Güvenlik Botunu gezdi, yarışmalara katıldı, ödüller aldı, her birisi hediyeler aldı.
Dernek olarak planımız önümüzdeki yıl “Akdeniz’de başka Kaş yok!” Deniz Şenliği’ni daha da geliştirmek ve imkanlar yaratılabildiği takdirde uluslararası bir gençlik festivali hüvviyetine sokabilmek. - Konuşan Balık Deniz ve Çocuk Şenliği
Konuşan Balık Deniz ve Çocuk Şenliği için de düşüncemiz 5 Haziran Dünya Çevre Günü kutlamaları kapsamında hayata geçirmektir. Yarışmaların arttığı ve zamana yayıldığı, şenlik günü kısa zamanda daha çok eğlenceye imkan sağlayacak şekilde bol ödüllü, bol eğlenceli bir formatta ilköğretim öğrencileri ile bir arada olabilmeyi planlamaktayız. - STH Sualtı Temizlik Destek Hizmeti
Başlangıçta liman sahası içerisinde olmak üzere, deniz düşen, atılan vb her türlü katı atığın çıkartılmasını Derneğimiz hiç bir ücret talep etmeksizin üstlenecektir. Buna karşın periyodik kontrollerde tespit edilen katı atıklar için Derneğimizce yetkili mercilere başvurulacaktır. Söz konusu hizmet Derneğimiz kullanımına tahsis edilmiş olan S/Y Yengeç Tırhandili tarafından sağlanacaktır.
